1․ Ինչո՞ւ էր Չալանկը ամռան օրերին տանջվում ճանճերից։
Փոքրուց նրա ականջներն ու պոչը կտրել էին, այդ պատճառով ամառը սաստիկ տանջվում էր ճանճերի ձեռից, հողը փոս էր անում` մեջը պառկում, կամ ժամերով մտնում էր թփերի ու լոբիների արանքը և դուրս էր գալիս միայն այն ժամանակ, երբ անծանոթ ոտնաձայն էր լսում բակում կամ անցնող շան հոտ էր առնում։
2․ Փորձիր հիշել շան հետ կապված որևէ հետաքրքիր պատմություն և համառոտ գրել դա։
Զարմանալի շուն էր մեր Չալանկը, տարբեր մարդկանց վրա հաչում էր տարբեր ձևով․ մուրացկանների վրա հատընդհատ, ասես իմացնելու համար միայն. անծանոթների վրա կասկածանքով, երևի մտածելով, թե հանկարծ տան բարեկամ չլինի՞. ձեռնափայտով մարդկանց վրա` հախուռն։ Ինչպես երևում էր, փայտ չէր սիրհարգանքով էր վերաբերվում լավ հագնված մարդկանց… Հաչում էր նրանց վրա, այնչափ, որ իմացնի, թե մարդ է գալիս… Իսկ քյոխվի կամ գզրի վրա չէր հաչում, մի երկու բերան «հաֆ» էր անում, կլանչելու պես ու մռռոցով քաշվում մի կողմ։ Վախենում էր…
3․ Բնութագրեք պատմվածքի շանը, խոսքը հիմնավորիր տեքստից հատվածներով։
Այս շունը շատ տարորինակ շուն էր։
4․ Տեքստից դուրս գրեք անձնանիշ և իրանիշ 5-ական գոյականներ, դրանք դրեք գործիական հոլովով։
Մուրացկան, անծանոթ, բարեկամ, քյոխվի, գզրի։
Ձեռնափայտ, փայտ,  կուտ,  խոտ, դուռ։
5․ Տքստում գտեք 1-ին, 2-րդ և 3-րդ դեմքով գործածված եզակի թվով դերանուններ, դրանք դարձրեք հոգնակի։
1-ին-հայրս
2-րդ-մուրացկանը
3-րդ-շուն

Կար-չկար մի պաստակ։ Այդ նապաստակն ապրում էր մի փոքրիկ մոլորակի վրա։ Այդ մոլորակը առանձնահատուկ էր նրանով, որ այն շոկոլադե էր։ Նապաստակի մոլորակի վրա աճում էին բաոբաբներ։ Նա ամեն օր արթնանում է, լվացվում է, թեյ է խմում և գնում բաոբաբ հավաքելու։ Մի օր նա հայտնաբերում է երկար ճանապարհ և որոշում գնալ և տեսնել, թե ինչ կա այդ ճանապարհի վերջում։ Նա ընկնում է մի ուրի շոկոլադե աշխարհ։ Այնտեղ հանդիպում է մի գեղեցիկ թագուհի նապաստակ։ Նապաստակը որոշում է ամուսնանալ։ Թագուհի նապաստակը համաձայնում է և նրանք ապրում են հաշտ ու համերաշխ։

338. Նախադասությունն ընդարձակի՛ր՝ փակագծում տրված հարցին պատասխանող բառեր գրելով կետերի փոխարեն:

            Ո՛չ Գայլերը, ո՛չ վագրերը, ո՛չ էլ առյուծները չեն խաբի աղվեսին, նա բոլորից էլ խորամանկ է: (ինչե՞րը)
            Գնդակները, ափսեները, գործիքները ու խաղալիքները վերցրինք ու ճամփա ընկանք: (ինչե՞րը)
            Մի գիշերում ամբողջ անտառը լցվեց գայլերով, աղվեսներով և արջերով: (ինչերո՞վ)
            դրսում, ներսում կամ դաշտում պետք է փնտրեք: (որտե՞ղ)
            Ես, ընկերս, հայրկիս ու մայրիկս պիտի գտնեն գանձը: (ովքե՞ր)

339. Նախադասությունն ընդարձակի՛ր՝ փակագծում տրված հարցին պատասխանող մի քանի բառ կամ բառակապակցություն ավելացնելով: Դրանք և, ու, կամ բառերով կապի՛ր կամ ստորակետով բաժանի՛ր:

            Օրինակ՝
Նա շատ է ճամփորդել: (ինչո՞վ) — Նա գնացքով, նավով ու օդանավով շատ է ճամփորդել:

            Օդում տեսավ ծիտիկներ, արծիվներ ու երամներ։ (ինչե՞ր)
            Բազմագույն ու բազմաբույր ծաղիկներ կան այգում, գյուղում։ (որտե՞ղ)
            Հինգ րոպե առաջ դուրս եկան ընկերներս և բարեկամներս։ (ովքե՞ր)
            Վաղուց դեղին են ծաղիկները տերևները։ (ինչե՞րը)

340. Նախադասությունն ընդարձակի՛ր՝ փակագծում տրված հարցին պատասխանող մի քանի բառ կամ բառակապակցություն ավելացնելով: Դրանք և, ու, կամ բառերով կապի՛ր կամ ստորակետով բաժանի՛ր:

            Այդ անգամ բազմաթիվ երեխաներ ծնունդին (ինչի՞ն) ներկա եղան:
            Փորձարարը աշխատողին (ո՞ւմ) խնդրեց, որ մոտենան:
            (Ինչպիսի՞) Ջրիկ մետաղը ինձ շատ էր զարմացրել:
            Մաթեմատիկան դժվար (ինչպիսի՞) գիտություն է:
            (Ե՞րբ) Երբ  հանդիպում եմ նրան ու ինձ հետաքրքրող հարցեր է տալիս:
            (Որտե՞ղ) Դպրոցում  ես շատ բան իմացա դրանց մասին:

341․ Կանաչով նշիր ենթական, դեղինով ստորոգյալը, առանձնացրու ենթակային լրացնող բառերը և ստորոգյալին լրացնող բառերը։

Հեռավոր անտառում ապրում էր մի ծար կախարդ։

Երգի հնչյունները  հասնում էին մինչև փողոցի վերջի տներին։

Լուսաբացին զինվորների խումբը մոտեցավ լքված քաղաքի դարբասներին։

Շոգից ծաղիկների տերևները թոշնել էին։

334. Ինչպիսի՞ նախադասություններ են տրվածները: Դրանք ընդարձակի՛ր, դարձրո՛ւ յոթ—ութ բառանի:

            Երկիրը արագ-արագ պտտվում է արեգակի շուրջը։
            Հասկանում ենք, որ խելացի լինելը կարևոր է մարդու համար:
            Ընկերները հեռանում են իմ կյանքից, իմ հետաքրքիր կյանքից:
            Մոռացել ես, որ դու ինձ խոստացել էիր խաղալ իմ հետ:
            Ես գտա խելացի ժամացույց գետնին:

335. Նախադասություններն ընդարձակի՛ր երկուական բառով:

            Փորձենք հասկանանք խնդիրը:
            Աղջիկները կպատմեն մեզ:
            Մեծերը կլսեն մեզ:
            Կընտրեք ինձ խնդրում եմ:
            Ճամփորդը վերադարձավ ճամփորդությունից:

336. Նախադասությունները պատճենիր և դրանցում սևացրու այն բառերը, որոնք պատասխանում են փակագծում նշված հարցերին։

            Մի հարուստ մարդ իր փոքրիկ խանութում արդար մեղր էր ծախում: (ինչպիսի՞)
            Փաթեթում բամբուկե փորագրված գավազան էր, փոքրիկ, ասեղնագործ թասակ         և սև ու դեղին թիկնոց, որի լայն օձիքի վրա ապշեցուցիչ գեղեցիկ նախշեր էին          գործված: (ինչպիսի՞)
            Մեզնից ոչ հեռու կանգնած մատղաշ ծառը կորացել էր, իսկ նրա կատարին     հաստ օղակով կախված լիանայի վրա մի թռչուն էր թառել: (որտե՞ղ)
            Բեռնատարները առավոտյան պետք է շարժվեր գործարանից: (ե՞րբ)
            Մի րոպե լիանայի վրա նստած մնալուց հետո թռչունը ցած թռավ: (ե՞րբ)
            Այդ ընթացքում ծառի գագաթին բարձրացած որսորդը երկար պարաններով           երկու մեծ պարկ իջեցրեց, որոնց մեջ չղջիկներն էին: (որտե՞ղ)
            Առավոտ ծեգին հավաքեցինք մեր հանդերձանքը և ճամփա ընկանք: ( ի՞նչը)

Կարդա տեքստը և հիշիր

Նախադասության գլխավոր անդամներ են համարվում ենթական և ստորոգյալը, որոնք արտահայտում են նախադասության հիմնական ասելիքը, մյուս անդամները կոչվում են երկրորդական անդամներ կամ լրացումներ։ Լրացումները կարող են լինել ենթակայի լրացումներ և ստորոգյալի լրացումներ։ Այն նախադասությունը, որը կազմված է միայն մեկ  ենթակայից և ստորոգյալից, կոչվում է պարզ համառոտ նախադասություն, եթե գլխավոր անդամներից բացի նախադասության մեջ կան երկրորդական անդամներ, ապա այդ նախադասությունը կոչվում է պարզ ընդարձակ նախադասություն։ Եթե նախադասության կազմում կա մեկից ավել ստորոգյալ, ապա նախադասությունը բարդ  է։

1․Դուրս գրեք 10 ածական և 10 գոյական

Ածական	Գոյական
շոգ	օձեր
հով	բներ
տաք	ասֆալտ
ծուռումուռ	Գյուղ
գյուրզան	ճանապարհ
ագահ	փողոց
փշաքաղված	տներ
քարացած	փոշի
կաթոտ	պարան
ապագա	բնակիչ

2․ Պատմեք ընտանի օձերի մասին:
Ընտանի օձերը խելոք են, լսող են։ Ինչպես իրենց հետ ես վարվում նրանքել քո հետ են այդպես վարվում։

4. Գրե՛ք՝ ինչո՞ւ օձը ա) կաթը թունավորում, բ) կաթը թափում:
Կաթը թունավորում է, որ ձվերը վերցներ։
Կաթը թափում է որովհետև չեր ուզում որ տղան մահանար։

5․ Պատմվածքի ո՞ր հատվածն ամենից շատ հավանեցիր, ինչո՞ւ։
Մինչև Վաչիկը տեղից կշարժվեր, օձը իմ փայտին էլ չնայեց, իմ բարկությանն էլ, արագ հասավ թարեքին, պոչը թափ տվեց օդում, լախտի նման խփեց բաժակին ու ցած գցեց: Բաժակը ջարդվեց, կաթը թափվեց: Իսկ օձը հանդարտված իջավ թարեքից և առանց շտապելու գնաց դուրս ու նոր միայն սկսեց իր ձվերը ծածկել ավազով…
6․ Ի՞նչ է սովորեցնում պատմվածքը:
Այս պատմվացքը ինձ սովորեցնում է, որ բոլոր կենդանիներն էլ բարի են նաև ոձը։

Խավին փոխանցում է Իբրահիմովիչին որը կրունկով հետ է ուղարկում Մեսսին։ Մեսսին էլ ձախով շրջանցեց պաշպանին և աջով հարվածեց։ Բոլորը գոռում էին դա ֆանտաստիկ է։ Բարսան առաջին խաղակեսին ճիշտ չեր կարողանում ավարտել գրոհները։ Նրանք չեին հարվածում։

317. Կետերը փոխարինի՛ր ո՞վ հարցին պատասխանող բառով, որը դեմքով ու թվով համաձայնի ստորոգյալին (բային): Դեմքով ու թվով ստորոգյալի հետ համաձայնող անդամին ի՞նչ անուն կտաս:

            Դու (ո՞վ) առայժմ մրցակից չունես:
            Բայց մրցակից (ո՞վ) շուտով կհայտնվի:
            Ես (ո՞վ) ամեն ինչ արել եմ նրա գալուստն արագացնելու համար:
            Առանց արժանի մրցակցի դու (ո՞վ) չես կարող ավելի ուժեղ ու համարձակ դառնալ:
            Նա (ո՞վ) է լինելու քո օգնականը:
            Դու (ո՞վ) էլ, իհարկե, նրա՛ն ես օգնելու:

318. Փակագծում տրված բայերը եզակի կամ հոգնակի ձևով գրի՞ր (պահանջվող ձևն ինչպե՞ս գտար):

            Մեր աղմկոտ, ուրախ փողոցի երեխաները երբեմն ծաղրել (էր, էին) էին նրան: Նա ինչ-որ փորձարարական արհեստանոցում աշակերտ էր (էր, էին): Ես գիտեի (գիտեի, գիտեինք), որ նա այնտեղից հաճախ զանազան լուծույթներ ու փոշիներ էր (էր, էին) բերում ու ինչ-որ փորձեր անում՝ մրոտելով տատիկի տունը: Երբեմն էլ մենք խնդրում էինք (էի, էինք), որ նա իր փորձերը մեզ էլ ցուցադրի (ցուցադրի, ցուցադրեն):

Ես գտա այս ձևերը այս բառերից ես, դու, նա, մենք, նրանք:

319. Ստորոգյալի հետ համաձայնող անդամն անվանում են ենթակա: Փորձի՛ր բացատրել՝ ենթական ու ստորոգյալն ինչո՞ւ են նախադասության գլխավոր անդամներ: Ինչպե՞ս կկոչվեն նախադասության մյուս անդամները:

Ենթական նախադասության կատարողն է իսկ ստորոգյալը մատնանշում էգործողություն կատարողին։

320. Նախադասություններում ընդգծիր գործողություն կատարողին և նրա կատարած գործողությունը։

1. Կետերը ջրի տակ երկար են մնում:
2. Ծովային կրիաները ջրի տակ դիմանում են երեք ժամ և ավելի:
3. Պինգվիններն ապրում են սաստիկ ցրտի պայմաններում։
4. Փղերը կնճիթով շոգ օրերին իրենց վրա ջուր են լցնում։
5. Հայտնի է, որ կոկորդիլոսը կարող է հովազի ուտել։

321․ Հետևյալ բառերից յուրաքանչյուրով կազմեք մեկական նախադասություն, որտեղ դրանք կլինեն գործողություն կատարողը և ընդգծեք նրանց կատարած գործողությունը։

Աղջիկ-Աղջիկը վերգետնիա անցումից ընկում էր։
Ծառ-Ծառը շոգ ամռանը չորացել  էր։

Բերան-Բերանով ուտելն է ճիշտ։
Արեգակ-Արեգակը ձմռանը թույլանում է։
Վարորդ-Վարորդը մեքենավարելուց հեռախոս է նայում։
Աշակերտ-Աշակերտը դասամիջոցի ժամանակ խելոք չեր պահում։
Քամի-Քամին կամաց-կամաց ուժեղանում է։
Դանակ-Դանակը կտրեց մարդու փորը։

322․ 320 առաջադրանքում ձեր կողմից նշված բառերը կոչվում են նախադասության գլխավոր անդամներ, փորձեք բացատրել, թե ինչու են դրանց այդպես անվանում։

Ենթական նախադասության կատարողն է իսկ ստորոգյալը մատնանշում էգործողություն կատարողին։

1. Հայտնի է, որ օձերի որոշ տեսակներ (կան ավելի քան 700) թունավոր են:
   2 . Այնուամենայնիվ, չկան խայթելուց հետո 100% մահացության ցուցանիշ ունեցող օձեր:
   3 . Օձերից կծված մարդկանց 3/4-ը գոյատևում է ՝ գոյատևելով միայն մի փոքր անհարմարություն:
   4 . Օձի խայթոցներից տուժածների 80% -ը տղաներ են:
   5 . Նույնիսկ ոչ թունավոր օձի խայթոցը կարող է վտանգավոր լինել:
   6 . Սողունի ատամներից սննդի մնացորդները կարող են բավականին լուրջ բարդությունների հանգեցնել, եթե վերքը ժամանակին չի ախտահանվում:
   7 . Մալայզիայում և Ինդոնեզիայի կղզիներում տեղի բնակիչները կատուների փոխարեն մանր պիթոններ և վարազներ են պահում. Սողունները հիանալի կերպով որսում են մկներ և այլ կրծողներ:
   8. Ալկոհոլը իսկապես ոչնչացնում է օձի թույնը, բայց դա չի նշանակում, որ կծելուց հետո պետք է լավ խմել, ու ամեն ինչ կանցնի: 
   9 . Թույնը ոչնչացվում է միայն ալկոհոլի մեջ լուծվելիս, օրինակ, եթե մի քանի կաթիլ թույն լցվի մի բաժակ օղու մեջ:
   10 . Այս հնարքը հաճախ ցուցադրվում է արևադարձային երկրներում օձերի ցուցահանդեսներում:
   
   

1. Ի՞նչ եք զգում բանաստեղծությունը կարդալիս։
   Ես զգում եմ բանաստեղծությունը կարդալիս, որ այս երգը գրված է սիրով։
2. Ո՞ւմ է նվիրված բանաստեղծությունն ըստ ձեզ։
   Իմ կարծիքով այս բանաստեղծությունը նվիրված է նրա կնոչը։
3. Դուրս գրեք բանաստեղծության բոլոր գոյականները և դրանք օգտագոծելով ստեղծագործական փոքր աշխատանք ներկայացրեք։
   Բրոնզ, հուր, փառք, փայլ, զուր, սուր, արևառ, քաղցր, երգեր, վերքեր, հրաբույր։
   Բրոնցի նման հուր ես
   Ֆառքի փայլ ես
   Զուր ես սուր ես
   Առևառ։
   Լսում եմ քո քաղցր երգերտ
   Վերգերտ հրաբույր

1․ Դուրս գրիր անծանոթ բառեր և բառարանի միջոցով բացատրիր:

Քարսիրտ – անխիղճ
2․ Բացատրիր հետևյալ նախադասությունը. Քաղաքում ասելիք էր դարձել Թուխիկը:

Քաղաքում ասելիք էր դարձել Թուխիկը՝ Նշանակում է, որ Քաղաքում Թուխիկի մասին շատ էին խոցում։
3․ Ո՞ր հատվածում է ավելի լավ երևում ագռավի հավատարմությունը:

Ասում են, նա բժիշկի հետ սեղան էր նստում, իր համար պատրաստած աթոռակից կտցում էր իր բաժին կերակուրը, «ղա ՜ — ղա ՜» կանչելով շնորհակալություն էր հայտնում տիրոջն ու գնում քաղաքային այգու ծառերի վրա աղմկելու և զվարճանալու իր ցեղակիցների հետ:
4․ Նկարագրիր Թուխիկին:

Թուխիկը շատ ընկերասեր էր և էմոցիոնալ։
5․ Քո կարծիքով, իրակա՞ն է այս պատմությունը:

Այո, որովհետ աշխարհում անհնար ոչինչ չկա։
6․ Տեքստից դուրս գրիր 4-ական գոյական, ածական, բայ, դրանք դիր ուղիղ ձևով։

Ածականներ-ժամանակով,  նշանավոր, փետուրներ, պատրաստած

Բայեր-բերել, մեծացել, կանչել, գնալ

Գոյականներ-բժիշկ, ձագ, տուն, գորշ